Tussen ruis en storingen...

Het psychoanalytisch luisteren is niet zonder meer het luisteren naar verhalen. Eerder dan als een passief ontvangen, is het te beschouwen als een actief receptief proces. De uitnodiging om vrij te spreken en te spelen leidt slechts zelden tot een helder en coherent verhaal. Doorheen veel ruis en storingen begrijpen we flarden en fragmenten die we aan de patiënt terug trachten te geven, zodat hij zijn eigen verhaal bij elkaar kan puzzelen. Doorheen evenveel ruis en storingen communiceren we onze bereidheid tot luisteren en onze beschikbaarheid als nieuw analytisch object. Het psychoanalytische werk vereist een wat vreemde relatie. De therapeut is wel een nieuw, maar geen ‘reëel’ object: geen seksuele partner, geen zorgende ouder. Een balans tussen voelbare beschikbaarheid als analytisch object en reële verzaking aan vragen en verlangens kan een analytisch denken mogelijk maken. Wat is belangrijk in het zoeken naar die balans? Wat helpt om ‘de goede golflengte’ te kunnen vinden en zoveel ruis en storingen te kunnen verdragen? Of ook: hoe duidelijk maken dat je een welwillend luisterend oor biedt, wanneer stilte voor je patiënt afwijzing of angstige geheimzinnigheid betekent? Hoe het begripvol luisteren communiceren, zodat exploratie van pijnlijke evaringen mogelijk wordt? Hoe veilig moet de relatie ervaren worden, opdat de patiënt beangstigende voorstellingen zodanig verdraagt dat communicatie erover mogelijk wordt? Waarop dient de psychoanalytisch therapeut hierbij af te stemmen? Het affect kan richtinggevend zijn om de juiste toon te treffen. Maar zich laten leiden door emotie kan ook misleiden en verleiden. Slechts uit de stilte kunnen waarachtige gedachten geboren worden. Maar deze stilte is in werkelijkheid ruis en vaak kan de waarheid zich precies slechts dankzij storing, hapering en misverstand openbaren. In deze ‘multiculturele’ publicatie getuigen de auteurs vanuit diverse theoretische achtergronden en praktijken nu eens van rigoureuze wetenschappelijkheid, dan weer van het vermogen in de bomen te luisteren naar de kloppende harten van vogels…

Met bijdragen van Paul Verhaeghe, Rudi Vermote, Lut De Rijdt, Margaret Rustin, Michael Rustin, Wim Vanmechelen en Mark Kinet.