In staat van beleg

Het klassieke Griekenland associeert men vooral met filosofie, kunst en literatuur. Vaak vergeet men echter dat de Grieken weinig anders deden dan oorlog voeren. Een Griekse jongeman had een grootvader-veteraan, een vader op veldtocht, en wist dat hij ook zelf spoedig speer en schild zou opnemen. In dit Griekenland van de vierde eeuw voor Christus verscheen het eerste militaire handboek uit de Europese literatuur, een ‘doe-het-zelf-boek’ over oorlog. Ene Aeneas (Grieks: Αἰνείας, Aineias) componeerde In staat van beleg. Het leert hoe men de bevolking rustig houdt, een burgermilitie organiseert, en het behandelt de nieuwste technologieën van die tijd: hoe saboteert men een stadspoort, schrijft men geheimtaal, en bouwt men een brandbom? Deze leerzame instructies worden afgewisseld met revolutionaire listen. Wie zijn tegenstanders belegert, doet dat immers met behulp van verraders van binnenuit. In staat van beleg van Aeneas Tacticus hoort thuis in het rijtje van boeken over strategie en tactiek van bijvoorbeeld Macchiavelli en Sun Tzu. Aeneas’ werk is anders, want het biedt tientallen charmante anekdotes en een unieke inkijk in de antieke dagelijkse realiteit, waarin oorlog onderdeel was van het leven.Henric R.J. Jansen is classicus aan de Universiteit Leiden, waar hij een promotieonderzoek verricht naar militaire innovatie in de Griekse en Romeinse oudheid.